Kuşak ve Yol Girişimi 10 yılını geride bırakırken katılımcı ülkeler için pek çok fırsat sunmaya devam ediyor. Tarihi İpek Yolu’nun yeniden inşası sadece Çin için değil üye ülkeler için de çok önemliydi. Geçtiğimiz 10 yıl boyunca sadece ulusal değil, aynı zamanda bölgesel ve küresel şanslar da getirdi. Kuşak ve Yol Girişimi yeni bir aşamaya geçerken, onu daha iyi anlamak için daha derine bakmak önemlidir.
Dr. Zhanggui Zhou bize Kuşak ve Yol Girişimi’ni anlatıyor ve Kuşak ve Yol Girişimi’nin geleceği hakkında ipuçları veriyor.
1- Kuşak ve Yol Girişimi 10 yılı geride bıraktı. Bu 10 yılı girişim açısından nasıl değerlendirirsiniz?
2023 yılı Kuşak ve Yol Girişimi’nin 10. yıldönümüdür. Geçtiğimiz on yıl boyunca Kuşak ve Yol Girişimi sadece tüm ülkelere somut kazanımlar sağlamakla kalmamış, aynı zamanda uluslararası toplumun gerçek çok taraflılığı desteklemesi ve uluslararası ilişkilerde demokrasiyi teşvik etmesi için daha fazla fikir birliği oluşturmuş ve böylece küresel yönetişimi daha adil ve eşitlikçi hale getirmiştir.
Birincisi, son yıllarda Kuşak ve Yol Girişimi, Çin’in kalkınma deneyiminden ders almak isteyen ve altyapı inşasına acil ihtiyaç duyan ve bu konuda büyük bir istek duyan Asya, Afrika ve Latin Amerika’daki gelişmekte olan ülkeler başta olmak üzere giderek daha fazla ülke ve uluslararası kuruluştan destek görmektedir. İkinci olarak, Çin hükümeti Kuşak ve Yol Girişimi çerçevesinde altyapı inşasını güçlü bir şekilde teşvik etmiş ve desteklemiş ve çeşitli alanlarda pratik işbirliğini sürekli olarak teşvik etmiştir; bu da uluslararası topluma Çin’in samimiyetini ve eylemlerini göstermiştir.
Üçüncüsü, ekonomik küreselleşmenin aksaklıklarla karşılaştığı ve dünya ekonomisinin toparlanmasının zorluklarla karşı karşıya olduğu bir dönemde, tek taraflılık ve küresel sanayi zincirinin birkaç bireyselleşmiş ülke tarafından bozulması giderek uygulanamaz hale gelmektedir. Dünyadaki gelişmekte olan ülkelerin büyük çoğunluğu kalkınma konusuna daha fazla odaklanmakta ve kendi kalkınmaları için dayanışma ve işbirliğini güçlendirmeyi ummaktadır. Altyapı geliştirme, bağlanabilirliği arttırmanın ve küresel kalkınmayı teşvik etmenin önemli bir yoludur.
2- 150 ülke ve 30’dan fazla uluslararası kuruluşun katılımıyla Kuşak ve Yol Girişimi’nin kıtalararası bir proje olduğunu söyleyebiliriz. Ülkelere sadece ekonomik olarak değil, aynı zamanda yüksek yaşam kalitesi, refah gibi pek çok fırsat sunuyor. Bu durum katılımcı ülkelerin Çin’e ve tabii ki KYG’ye bakışını nasıl etkiliyor?
Geçtiğimiz on yılda Çin, 151 ülke ve 32 uluslararası örgütle Kuşak ve Yol işbirliği konusunda 200’den fazla işbirliği belgesi imzalamış ve bunun sonucunda yaklaşık 1 trilyon ABD doları yatırım ölçeğine sahip 3.000’den fazla işbirliği projesi hayata geçirilmiştir. Kuşak ve Yol Girişimi sadece güzergâh üzerindeki ülkelerin halklarına fayda sağlamakla kalmamış, aynı zamanda dünyayı ortak refah vizyonuna ve insanlık için ortak bir geleceğe sahip bir topluluğa doğru itmiştir.
Kuşak ve Yol Girişimi güvenilir bir dost çevresi yarattı. Küresel bağlantı ağını güçlendiren Çin’in dünya çapındaki altyapı projeleri; ekonomik, ticari ve insanlar arası değişim ve işbirliği için köprüleri yeniden inşa etti. Yeşil ve düşük karbonlu kalkınma, sağlık işbirliği ve uluslararası yoksulluğun azaltılması gibi insanlığın karşı karşıya olduğu ortak sorunların çözülmesine yardımcı oldu. Çin’in dışa açılma sürecinin genişliğini, derinliğini ve düzeyini büyük ölçüde arttırmış, iki yönlü ticaret ve yatırımı büyük ölçüde teşvik etmiştir. Görmek inanmaktır. Somut işbirliği projelerinin uygulanması, katılımcıların Kuşak ve Yol Girişimine katılmanın etkilerini ve faydalarını hissetmelerini, işbirliğinin gelecek on yılında karşılıklı güveni arttırmalarını, mevcut işbirliğini pekiştirmeye devam etmelerini ve diğer alanlarda yeni işbirliklerini genişletmelerini sağlayacaktır.
3- Dünyada çok kutuplu bir dünya düzeni hakim. Kuşak ve Yol Girişimi’nin çok kutuplu dünya düzenindeki rolü hakkında neler söylemek istersiniz?
Kuşak ve Yol Girişimi, tek kutuplu bir güç olarak ABD hegemonyasından farklılaşmayı vaat eden yeni bir dünya düzeninin altını çizerek ivme kazanıyor. Kuşak ve Yol Girişimi üretim ve emeğe dayanır, finansal spekülasyonlar için oyunun kurallarını sona erdirir, kapsayıcı ve egemen bir saygı planıdır ve sosyal dışlanma ve ekonomik bağımlılığa karşıdır. Bir işbirliği ve barış programıdır ve dayatmaya karşıdır. Kuşak ve Yol Girişimi, tüm dünyayı reel ekonomiye dayalı çok kutuplu ve çeşitlendirilmiş bir kalkınma planına entegre etmeyi amaçlamaktadır. Kuşak ve Yol boyunca ülkelerin ekonomik refahını ve bölgesel ekonomik işbirliğini teşvik etmeye, farklı medeniyetler arasındaki değişimleri ve karşılıklı öğrenmeyi güçlendirmeye ve dünya barışını ve kalkınmasını desteklemeye yardımcı olacaktır. Bu, dünyadaki tüm ülkelerin insanlarına fayda sağlayan büyük bir amaçtır.
4- Kuşak ve Yol Girişimi devasa bir ekonomik proje olarak bilinse de bundan çok daha fazlasıdır. Aynı zamanda çatışmaların çözümü için de bir çerçeve sunmaktadır. Son olarak İran-Suudi Arabistan örneğini gördük. Bu noktada, KYG çatışma çözümünde “barış köprüsü” olma misyonunu somutlaştırıyor mu?
Çin’in uluslararası statüsü ve etkisi, özellikle de Çin’in Birleşmiş Milletler (BM) Barış ve Kalkınma Gündemi’ne verdiği aktif destek göz önüne alındığında, Kuşak ve Yol Girişimi sadece uluslararası barış ve kalkınma gündeminin bir unsuru olmakla kalmayıp, aynı zamanda uluslararası barış ve kalkınma gündeminin gidişatından da etkilenecektir. İlk olarak, Kuşak ve Yol Girişimi barışçıl bir doğaya ve ihtiyaçlara sahiptir. Temel içeriği bakımından Kuşak ve Yol, barış ve güvenlik konularında bir işbirliği girişiminden ziyade ekonomik ve kalkınma işbirliğinin hâkim olduğu bir girişimdir. Bununla birlikte, Kuşak ve Yol Girişimi en başından beri barışçıl bir ortama duyulan ihtiyaç, barış içinde bir arada yaşama ve barışçıl işbirliği ilkelerine bağlılık ve Çin’in barışçıl bir kalkınma yolunu seçmesi gibi barışın doğasında var olan niteliklere sahiptir. Barışçıl bir ortam, Kuşak ve Yol Girişimi’nin birincil şartıdır.
Kuşak ve Yol Girişimi, Çin’in güzergâh üzerindeki ülke ve bölgelerde barış ve istikrarı bilinçli bir şekilde koruması için de itici bir güçtür. Kuşak ve Yol Girişimi’nin birçok resmi belgesinde, BM Şartı’nın amaç ve ilkeleri ile Barış İçinde Bir Arada Yaşamanın Beş İlkesi ilk ilkeler olarak belirlenmiş ve “barışçıl işbirliği” Kuşak ve Yol işbirliğinin temel ilkelerinden biri olarak kabul edilmiştir. Çin’in İran ve Suudi Arabistan arasında diplomatik ilişkilerin yeniden başlamasını teşvik etmek için aktif bir şekilde barış görüşmelerine aracılık etmesi, Kuşak ve Yol Girişimi’nin inşasında bölgesel ve ulusal çatışmaların çözümü için daha dostane bir ortam sağlamayı ümit eden olumlu bir örnektir.
5- Son olarak, Kuşak ve Yol Girişimi’nin geleceğine ilişkin yorumlarınız nelerdir? Çin’in önümüzdeki yıllarda Kuşak ve Yol Girişimi için ne gibi planları var?
Komşu ülkelerle bağlantının teşvik edilmesiyle, imalat sanayi transfer edilmeye ve yükseltilmeye devam edecek ve komşu bölgelerin sanayi zinciri, Kuşak ve Yol Girişiminin ortaklaşa inşası temelinde daha da yeniden yapılandırılacaktır. Daha geniş bir bölgede, Çin ve diğer gelişmekte olan ülkeler kara ve deniz yolları aracılığıyla ticaret ve yatırım işbirliğini daha da genişletecektir.
Gelişmişlik düzeyleri daha da çeşitlenmiştir. Geleceğe yönelik Kuşak ve Yol Girişimi “sert”, “yumuşak” ve ” gönülden” bağlanabilirliği daha da teşvik edecek ve politika, altyapı, ticaret, finans ve insanlar arası bağlanabilirliği somut ortak projelere ve kalkınma işbirliği uygulamalarına entegre edecektir. İnsanların geçim kaynakları ve kültürüne yönelik “küçük ama güzel” işbirliği projeleri daha fazla gelişme alanına sahip olacaktır. “Bağlanabilirlik” çok boyutlu, çok düzeyli ve çok yönlü katılım gerektiren bir yüzyıl önerisidir.
Kuşak ve Yol Girişimi aynı zamanda Çinli yerel yönetimler, işletmeler ve sosyal kuruluşlar için de büyük bir sınavdır. Önümüzdeki on yıla baktığımızda, Kuşak ve Yol Girişimi Çin ve dünya için yeni fırsat pencereleri açacaktır. Kuşak ve Yol Girişimi sadece Çin’i daha iyi bir yer haline getirmekle kalmayacak, aynı zamanda dünyayı da daha iyi bir yer haline getirecektir.
Dr. Zhanggui ZHOU
Zhejiang Üniversitesi NTS-PD Merkezinin Yurtdışı Emniyet ve Güvenlik Enstitüsü Direktörüdür. Aynı zamanda Birleşmiş Milletler Sınai Kalkınma Örgütü'nün (UNIDO) Danışmanı olarak çalışmaktadır. Başlıca çalışma alanları denizcilik ve enerji güvenliğidir.